Phú Yên là vùng nuôi tôm hùm lớn nhất cả nước, nhu cầu tôm hùm giống hằng năm vì vậy là rất lớn. Những năm gần đây, nguồn tôm giống tại chỗ khan hiếm, người dân có xu hướng nhập tôm giống từ tỉnh ngoài, thậm chí nước ngoài về nuôi mà chưa được kiểm soát chặt chẽ, tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ. Kiểm soát tôm hùm giống đưa xuống vùng nuôi đóng vai trò cực kỳ quan trọng giúp ổn định và phát triển nghề nuôi tôm hùm.
 |
| Vùng nuôi tôm hùm Vũng Chào, xã Xuân Phương, TX. Sông Cầu |
Tôm giống nội địa khan hiểm
Làng biển Mỹ Quang, xã An Chấn và Long Thuỷ, xã An Phú là những địa phương có nhiều phương tiện mành tôm, chuyên đánh bắt tôm hùm giống ở huyện Tuy An và thành phố Tuy Hoà. Tuy nhiên, thông thường mỗi chuyến biển kéo dài một ngày đêm, mỗi phương tiện chỉ đánh bắt được vài con tôm hùm giống. Cả làng biển sau một đêm người nuôi tôm chỉ gôm được tầm vài trăm con tôm trắng.
Còn ở làng biển Gành Đỏ, thuộc phường Xuân Đài, TX. Sông Cầu, không sử dụng phương tiện là mành đèn mà nhiều ngư dân sử dụng thuyền thúng và thả chà đánh bắt tôm hùm giống. Tuy nhiên, theo ngư dân Gành Đỏ, mấy năm nay nghề khai thác tôm hùm giống thất bát do nguồn con giống ngày càng cạn kiệt. Ông Lê Văn Nếp, ngư dân đánh bắt tôm hùm giống TX. Sông Cầu than thở: "Làm mành tôm một năm có mấy tháng, từ tháng 9, tháng 10 năm trước tới tháng 3 năm sau, mà mấy năm nay tôm vắng, nghề mành đói lắm, mấy vùng biển trước đây tôm giống thường xuất hiện dày nay cũng đâu hết không còn nữa."
 |
| Tôm hùm giống được người dân mua gom |
Tôm giống tại chỗ khan hiếm, trong khi nhu cầu thả tôm mỗi năm một tăng, người nuôi phải tìm đến nguồn tôm giống ngoại nhập. Tôm giống từ Philippine, Indonesia, Malaysia hay ở bất cứ đâu, hễ người dân có nhu cầu, chỉ cần một cú điện thoại là thương lái chuyên cung cấp tôm hùm giống ngay lập tức đáp ứng, không kể số lượng. Tuy nhiên bản thân người cung cấp giống cũng không biết tôm đó nó đảm bảo an toàn dịch bệnh hay không. Ông Nguyễn Văn Quý, người chuyên cung cấp tôm giống nhập ngoại tại thị trường Sông Cầu cho biết là bản thân buôn bán lâu năm cũng có bạn hàng nhập về, bà con nào cần thì gọi điện thoại mình đăng ký số lượng, thống nhất giá cả rồi mình giao hưởng đồng lời, còn những chuyện khác thì không rõ lắm."
Lo ngại tôm giống không được kiểm soát
Theo ông Lương Công Tuấn, PCT UBND thị xã Sông Cầu thì nguồn tôm giống phục vụ nghề nuôi tôm hùm Sông Cầu có hai nguồn, một là nguồn khai thác tại chỗ và hai là nhập từ bên ngoài. Tuy nhiên vài năm gần đây, tôm hùm giống tại chỗ cạn kiệt, người dân chủ yếu mua tôm nhập về từ các nước, chủ yếu là từ Indonesia, Philipine, Malaysia. Trong quản lý giống tôm hùm thì phải kiểm dịch, thời gian qua, việc quản lý tuy có tăng cường hơn, nhưng hiện nay có rất đầu mối cung cấp nên cần có sự kiểm soát chặt chẽ hơn nữa.
Điều đáng lo ngại hiện nay là nguồn tôm giống nhập về giá đang rất rẻ, tôm sỏi từ 13-15 ngàn đồng/con, tôm xanh từ 20-25 ngàn đồng/con. Tận dụng thời cơ này, người nuôi tôm hùm ồ ạt thả tôm giống với hy vọng bù đắp những thiệt hại do tôm hùm chết hàng loạt hơn 2 tháng trước. Ông Lê Văn Hùng, Xã Xuân Cảnh, TX. Sông Cầu cho biết, có người đã thả lại gần hai tháng, tức là chỉ vài tuần sau khi tôm chết, có người mới thả. Con giống thì ai quen đâu mua đấy, chủ yếu giống bên Philipine và Indonesia. Cũng có đợt thì được nhưng cũng có đợt hao hụt lắm.
 |
| Tôm hùm giống được người dân mua gom |
Theo lãnh đạo thị xã Sông Cầu, nếu nguồn tôm giống đưa về lại không được kiểm soát nghiêm ngặt, sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Thực tế này khiến chính quyền địa phương lo ngại. Tại cuộc họp thường kỳ UBND tỉnh vừa diễn ra đầu tháng 8/2017, ông Phạm Kiên, Chủ tịch UBND thị xã Sông Cầu đã kiến nghị Sở NN&PTNT tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương quản lý nguồn tôm hùm giống nhập ngoại này, giúp địa phương kiểm soát tốt đầu vào và về lâu dài là ổn định vùng nuôi tôm hùm Sông Cầu.
Trong kế hoạch hành động phát triển ngành tôm Phú Yên đến năm 2025 của UBND tỉnh vừa ban hành, Phú Yên phấn đấu đến năm 2020, giá trị sản xuất tôm đạt trên 70 triệu USD. Giữ ổn định thể tích nuôi tôm hùm lồng đạt 475.000m3, tương đương 27.000 lồng, sản lượng tôm hùm đạt 950 tấn. Số lồng ương tôm hùm giống 18.000 lồng, sản lượng 1.500.000 con. Giai đoạn 2021 - 2025, tổng giá trị sản xuất tôm đạt 100 triệu USD. Muốn thực hiện đạt mục tiêu này, song song với triển khai nuôi tôm quy hoạch, kiểm soát tốt môi trường vùng nuôi, thì việc kiểm soát nguồn con giống ngay từ đầu vào phải được quan tâm hơn nữa./.
Lê Biết - Quốc Hoàn
