Nước mắm truyền thống Phú Yên sẽ ra sao nếu những tiêu chí mới được thông qua?

Sau những “sóng gió” dư luận, Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN và PTNT) phải tạm dừng thẩm định Dự thảo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN- 12607:2019, quy định thực hành sản xuất nước mắm. Một câu hỏi đặt ra: tại sao Dự thảo được xây dựng tốn nhiều thời gian, nhưng khi lấy ý kiến thẩm định lại vấp phải sự phản đối của dư luận, nhất là của chính những người sản xuất nước mắm truyền thống? Chúng ta bắt đầu câu chuyện ở làng biển Mỹ Quang của tỉnh Phú Yên, nơi mà nước mắm đã gắn chặt với cuộc sống người dân từ ngàn đời.

Nghề làm nước mắm gắn với gia đình ông Sơn đã hơn 100 năm nay. Cá cơm đánh bắt trong vùng được chuyển ngay về đây. 3 cá 1 muối. Cứ thế cho vào thùng. Không chất bảo quản, không chất tạo màu. Một năm sau, từ những chiếc thùng này, nước mắm nhỉ ra. Cách làm mắm của gia đình ông Sơn vẫn đúng như những gì mà ông bà ngày xưa đã làm... Nước mắm của gia đình ông ngon có tiếng. Đối với Dự thảo tiêu chuẩn quốc gia quy phạm thực hành sản xuất nuớc mắm, một người cả đời làm nước mắm như ông vẫn khó mà hiểu được vì sao lại có những tiêu chuẩn như vậy.

Những người làm nước mắm truyền thống xôn xao khi đón nhận thông tin về Dự thảo tiêu chuẩn quốc gia quy phạm thực hành sản xuất nước mắm, không phải không có cơ sở. Bởi nhiều tiêu chuẩn trong Dự thảo không phù hợp với thực tế. Chẳng hạn như việc bổ sung các chỉ tiêu cần kiểm soát dư lượng kháng sinh, thuốc thú y đối với nước mắm truyền thống là không cần thiết, bởi nguyên liệu làm nước mắm là cá khai thác từ biển… Theo ông Sơn, điều mà những người làm nước mắm phản ứng gay gắt chính là Dự thảo đã không làm rõ sự khác biệt về quy trình và điều kiện sản xuất  giữa nước mắm truyền thống và nước mắm công nghiệp.

Ở tỉnh Phú Yên có không dưới chục làng nghề sản xuất mắm truyền thống, với các thương hiệu nổi tiếng ngoài Mỹ Quang như: An Chấn, Yến, Tân Lập, Gành Đỏ,… Rõ ràng, tiêu chuẩn không phù hợp với thực tế, nếu buộc phải tuân thủ, đối với các doanh nghiệp, các gia đình làm nước mắm truyền thống, chẳng khác gì là những rào cản kỹ thuật triệt tiêu nước mắm truyền thống… Nhiều ý kiến cho rằng, lẽ đương nhiên, sản xuất nước mắm luôn phải hướng đến tiêu chuẩn chất lượng ngày càng cao. Nhưng, tiêu chuẩn đưa ra, không thể không bắt đầu từ thực tế nghề làm nước mắm truyền thống, vốn chứa đựng cả tri thức và văn hóa của người Việt.

Trước dư luận phản ứng trái chiều những ngày qua, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã có ý kiến chỉ đạo về việc xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia cho nước mắm. Chỉ đạo trên xuất phát từ việc gần đây một số tổ chức, hiệp hội đã có kiến nghị gửi Thủ tướng Chính phủ về xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia cho nước mắm do Bộ NN và PTNT chủ trì soạn thảo…

Theo đó, ngày 12/3, Bộ Khoa học và công nghệ quyết định tạm dừng thẩm định dự thảo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN-12607:2019. Theo Bộ KH và CN, việc tạm dừng thẩm định nhằm xây dựng một bộ tiêu chuẩn cần đảm bảo các yếu tố phù hợp với trình độ phát triển của đất nước, đảm bảo sự đồng thuận, đảm bảo hài hòa lợi ích của các bên liên quan.

Tuy nhiên, theo nhiều  cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống: Dự thảo tiêu chuẩn về quy phạm sản xuất nước mắm TCVN 12607-2019 đã bị "tuýt còi", tạm dừng thẩm định, nhưng nhiều nhà sản xuất nước mắm truyền thống vẫn chưa hết mối lo… Thứ trưởng Bộ NN và PTNT Phùng Đức Tiến cho biết, Bộ sẽ cân nhắc kỹ lưỡng và toàn diện các ý kiến trước khi trình Bộ KH và CN thẩm định để tạo động lực cho sản xuất phát triển./.

An Bang