Tháng 8/1945, phong trào chống phát xít và bù nhìn tay sai phát triển mạnh mẽ, không khí khởi nghĩa sục sôi trên khắp cả nước. Ở Phú Yên, từ tỉnh, huyện đến xã, lúc này chính quyền tay sai bị tê liệt hoàn toàn, khí thế cách mạng trong quần chúng nhân dân dâng cao, chờ lệnh khởi nghĩa. Do thông tin liên lạc khó khăn, Phú Yên chưa nhận được kế hoạch khởi nghĩa của Trung ương (14/8/1945), nhưng Ủy ban Việt Minh Phú Yên chủ động phát động cuộc biểu tình vũ trang thị uy toàn tỉnh chuẩn bị tiến tới giành chính quyền.

Vang vọng khí thế Cách mạng mùa thu lịch sử

Dưới sự lãnh đạo của Việt Minh Phú Yên, không khí chuẩn bị khởi nghĩa khẩn trương, sôi nổi của quần chúng cách mạng không chỉ thu hút những người đang còn do dự hay bàng quan trong giai cấp địa chủ, tư sản ngã theo cách mạng mà còn thúc đẩy sự tan rã nhanh chóng bộ máy chính quyền bù nhìn và tay sai. Nắm được cơ hội này, Việt Minh các cấp đã tuyên truyền, thuyết phục họ làm theo yêu cầu của mình. Từ ngày 14 đến ngày 23/8, các cuộc biểu tình vũ trang thị uy có hàng ngàn người tham gia công khai, được tổ chức ở La Hai, Tuy An, Đồng Bò, đưa phong trào cách mạng lên đỉnh cao chưa từng có.

Sau thắng lợi giành chính quyền ở một số tỉnh, thành trong cả nước, tối ngày 23/8/1945, Ủy ban khởi nghĩa tỉnh Phú Yên họp quyết định tiến hành tổng khởi nghĩa vào nửa đêm 24/8/1945. Lực lượng quần chúng được trang bị gậy, giáo mác, cờ đỏ sao vàng, chia ra từng nhóm ở từng vị trí, sẵn sàng chi viện cho các nơi cần. Trong đêm 24 rạng sáng 25/8/1945, Ủy ban khởi nghĩa lần lượt chiếm đồn lính khố xanh Sông Cầu. Ngày 28/8/1945, dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Việt Minh và Ủy ban khởi nghĩa, hơn 800 quần chúng vũ trang giáo mác, cung, tên kéo đến biểu tình thị uy, chiếm huyện đường Sơn Hòa, tuyên bố xóa bỏ chính quyền tay sai. Chính nhờ tập hợp và phát huy được sức mạnh của toàn dân là nhân tố quan trọng làm nên thắng lợi cuộc cách mạng tháng Tám 1945.

Những chứng nhân của lịch sử như các ông Nguyễn Kiềng, ông Nguyễn Diếm, cựu thanh niên cứu quốc ngày ấy vẫn nhớ như in khí thế sục sôi những ngày tháng Tám lịch sử năm 1945.

Cách mạng tháng Tám thành công đã cho thấy việc nắm bắt thời cơ cách mạng có ý nghĩa rất lớn, quyết định đến sự thành công của cuộc Tổng khởi nghĩa, giành chính quyền. 23 giờ ngày 13/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa ra Quân lệnh số 1 hiệu triệu toàn dân tổng khởi nghĩa. Ngày 16-8-1945, Đại hội Quốc dân họp tại Tân trào thông qua “10 chính sách lớn của Việt Minh”; thông qua “Lệnh tổng khởi nghĩa”; quy định quốc kỳ, quốc ca; thành lập Ủy ban Dân tộc giải phóng Trung ương, tức Chính phủ Lâm thời do đồng chí Hồ Chí Minh làm Chủ tịch. Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi nhân dân cả nước tổng khởi nghĩa, trong đó chỉ rõ: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”. Chỉ trong vòng 15 ngày cuối tháng 8/1945, cuộc tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn, chính quyền trong cả nước về tay nhân dân.

Phát huy tinh thần của Cách mạng Tháng Tám, ngày nay, Đảng ta đang tiếp tục lãnh đạo thực hiện đường lối đổi mới, tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc, nắm bắt thời cơ, vận hội, xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp, phục vụ ngày càng tốt hơn đời sống của nhân dân.

Đức Hưng – Đắc Lâm