Sắc Tết Tây Bắc ở miền Tây Phú Yên

Dù sống xa quê, cách nơi mình sinh ra cả nghìn cây số, nhưng bà con đồng bào dân tộc Tày đang sinh sống tại các tỉnh Nam Trung Bộ vẫn gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc mình, nhất là mỗi khi tết đến xuân về. Hàng chục năm xa quê, nhưng trong không khí của ngày xuân, bà con người Tày ở các địa phương miền Tây Phú Yên vẫn thấy ấm lòng, dịu nỗi nhớ quê bởi nếp sinh hoạt và cách đón tết theo truyền thống của dân tộc mình.

Mâm cơm cúng ông bà tổ tiên trong ngày Tết được gia đình ông Nguyễn Đình Sao, ở xã Early, huyện Sông Hinh chuẩn bị đầy đủ. Trên mâm cúng này không thể thiếu những món bánh truyền thống của người Tày như: bánh chưng, bánh cốm…và cả món xôi ngũ sắc tượng trưng cho kim, mộc, thuỷ, hoả, thổ với mong ước năm mới gia đình luôn bình an, mọi điều may mắn. Tất cả những món bánh truyền thống đều được làm từ những hạt lúa mà bà con gieo trồng được. Người Tày ăn tết không cầu kỳ, tốn kém, nhưng lại chu tất và trịnh trọng.

Và một điều không thể thiếu đối với người Tày, đó là hát Then. Then, theo tiếng Tày là Thiên, tức là Trời, vì thế Then được coi là "điệu hát thần tiên",  gửi gắm những mong muốn tốt lành của con người đến với thiên giới, cầu xin may mắn bình an, ấm no và hạnh phúc cho cộng đồng và gia đình. Do đó, hát Then là món ăn tinh thần có ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống tâm linh của người Tày. Và đến đâu, ở đâu, làn điệu Then cũng theo bà con.

Di cư vào sinh sống ở huyện miền núi Sông Hinh này đã hàng chục năm nay, ngôi nhà của ông Sao trở thành địa chỉ của những thành viên câu lạc bộ hát Then. Bên chén trà ấm trong không khí của ngày Xuân, bà con người Tày cùng nhau chia sẻ niềm vui, nỗi buồn sau một năm làm lụng vất vả và chúc nhau lời chúc đầu xuân bằng những điệu Then trên vùng đất mới để vơi bớt nỗi nhớ quê hương.

Năm mới đến, các gia đình tổ chức thành từng nhóm đến xông nhà nhau. Khi đến nhà của hàng xóm, mọi người chúc gia chủ những điều tốt đẹp nhất về sức khỏe và gia đình gặp nhiều may mắn. Khi đoàn chúc tết đến gia đình nào cũng được chủ nhà đặt lên mâm cơm hay uống một chút rượu. Và điệu Then hòa với men rượu bay bổng, lâng lâng theo niềm vui, cảm xúc ngày xuân.

Dù định cư trên vùng đất mới cách quê hương cũ vùng Tây Bắc của Tổ quốc hơn 1.000 cây số nhưng người Tày ở miền Tây Phú Yên vẫn giữ được phong vị truyền thống độc đáo khi tạo ra “hồn Tết” riêng cho dân tộc mình. Thông qua những hoạt động văn hoá trong ngày tết họ đã tự quảng bá, tự giới thiệu những nét đẹp truyền thống văn hoá của dân tộc mình đến với mọi người, góp phần đa dạng và làm phong phú thêm đời sống tinh thần của cộng đồng các dân tộc ở miền Tây Phú Yên./.

Đặng Dự - Thế Hoan